เชื่อว่าหลายคนคงจะยังจำกันร่องรอยบาดแผลอันเกิดจากถึงวีรกรรมอันแสนซุกซนในสมัยที่ยังเป็นนักเรียน ซึ่งสร้างรอยแผลเป็น อาการบาดเจ็บ จากการหกล้ม ฟกช้ำดำเขียวไปจนถึง อาการปวดบวม แผลถลอก แผลแตก เป็นต้น และเมื่อเกิดอุบัติเหตุเหล่านี้ สิ่งแรกที่เราทุกคนได้พบเจอนั่นคือห้องพยาบาล ซึ่งเรื่องน่ารู้ที่เราจะมาแนะนำกันในวันนี้จะพาเราย้อนไปไขความกระจ่างในหลักการพิจารณาว่าอาการบาดเจ็บแบบไหนควรใช้วิธีประคบร้อนหรือประคบเย็น เพื่อจะได้เป็นพื้นฐานในการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ในยามที่เราพบเจอหรือประสบเหตุการณ์ฉุกเฉินได้อย่างทันท่วงที
การประคบร้อนหรือประคบเย็นเป็นวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น เพื่อบรรเทาอาการปวด บวม อักเสบ อันเกิดจากการเป็นไข้หรือได้รับบาดเจ็บในชีวิตประจำวัน การเดินทาง การฝึกซ้อมหรือเล่นกีฬา ซึ่งมีหลักการพิจารณาเบื้องต้นดังนี้
เมื่อมีอาการบาดเจ็บเฉียบพลันร่วมกับอาการบวมแดง ปวดศรีษะ ปวดฟัน เป็นไข้ เลือดกำเดาไหล หรือมีอาการเคล็ดขัดยอก ควรเลือกใช้วิธีประคบเย็น เพราะว่าการประคบเย็นนั้น ช่วยให้เส้นเลือดหดตัวและทำให้เลือดออกน้อยลง
วิธีการประคบเย็น
ควรทำทันมีเมื่อมีอาการหรือได้รับบาดเจ็บ ภายใน 24 ถึง 48 ชั่วโมง โดยทำความสะอาดบริเวณดังกล่าวด้วยน้ำสะอาดหรือแอลกอฮอล์ล้างแผล ใช้เจลเย็นหรือถุงพลาสติกใส่น้ำแข็งผสมน้ำเปล่าเล็กน้อยห่อผ้าขนหนู ประคบตรงบริเวณโดยรอบนาน 20-30 นาที โดยเฉลี่ยวันละ 2-3 ครั้ง
ในกรณีที่หกล้มหรือเกิดอาการบาดเจ็บ ปวดเมื่อยหรืออักเสบบริเวณกล้ามเนื้อ คอ บ่า หลัง ข้อ เข่า น่อง ปวดประจำเดือน ฯลฯ แต่ไม่มีอาการบวม แนะนำให้ใช้การประคบร้อนหลังจากที่เกิดอาการบาดเจ็บผ่านไปแล้ว 48 ชั่วโมง เพราะการประคบร้อนจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือด เพิ่มความยืดหยุ่น ลดอาการบาดเจ็บ และอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
วิธีประคบร้อน
ทำได้โดยเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อม เช่น ผ้าขนหนูชุบน้ำร้อนบิดพอหมาด กระเป๋าน้ำร้อน หรือลูกประคบนึ่งทิ้งให้อุ่นเล็กน้อย นำมาประคบบริเวณที่บาดเจ็บ ครั้งละ 10 ถึง 20 นาที วันละประมาณ 3-4 ครั้ง ข้อควรระวัง ควรตรวจสอบอุณหภูมิไม่ควรร้อนจนเกินไป เพราะจะเป็นอันตรายต่อผิวหนัง เกิดการอักเสบได้ และควรหลักเลี่ยงบริเวณที่มีเลือดออกหรือแผลถลอก เพราะจะเป็นสาเหตุของการอักเสบเพิ่มขึ้นได้
อย่างไรก็ตามการประคบเย็นหรือประคบร้อนนั้น เป็นการปฐมพยาบาลเบื้องต้นเพื่อบรรเทาอาการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ ซึ่งหากเรามีความเข้าใจและสามารถวิเคราะห์อาการบาดเจ็บเพื่อประคบร้อนหรือประคบเย็นได้อย่างถูกวิธี ก็จะช่วยลดอาการบาดเจ็บเหล่านั้นลงได้ชั่วขณะ แต่หากอาการยังไม่ดีขึ้น แนะนำว่าควรให้ไปพบแพทย์ในทันที เพื่อรับการตรวจรักษาอย่างต่อเนื่องและถูกวิธี เป็นการลดความเสี่ยงและช่วยให้การรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นด้วย